گیربکس gearboxیک قطعه یا سیستم مکانیکی است که در اتومبیل‌ها ، ماشین‌آلات صنعتی ، دستگاه‌های مختلف و سیستم‌های مکانیکی دیگر استفاده میشود . وظیفه اصلی گیربکس این است که تغییر سرعت و گشتاور (نیروی چرخشی) موتور را فراهم کند تا با آن ماشین به حرکت درآید . این کار توسط تعداد مختلفی از دنده‌ها (گیرها) انجام میشود که در داخل گیربکس قرار دارند . با ما همراه باشید تا در مورد تعمیر گیربکس اتوماتیک هیوندای و کیا و سرویس های دوره ای آن که در کلینیک برادران فرخنده انجام میشود بیشتر صحبت کنیم .
انواع گیربکس
گیربکس به عنوان یکی از اجزای مهم در در وسایل نقلیه است که کارکرد موتور و عملکرد خودرو را بهبود می‌بخشد ، انتخاب نوع گیربکس بستگی به نیاز و ترجیحات راننده دارد که براساس آن دو نوع گیربکس وجود دارد:
1 _ گیربکس دستی (Manual Transmission)
2 _ گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission)
گیربکس دستی
گیربکس دستی ( یا ترمز دستی ) یک بخش اساسی در سیستم انتقال قدرت خودرو است که وظیفه تغییر دنده‌ها و نسبت‌های گیربکس را دارد . در اینجا یک توضیح کلی از نحوه کارکرد یک گیربکس دستی را برایتان با اختصار شرح خواهیم داد:
دنده‌ها
گیربکس دستی معمولاً شامل چندین دنده است که به عنوان “دنده‌های جلو” شناخته می‌شوند . این دنده‌ها عبارت‌اند از:
دنده پارکینگ (P) : برای قفل کردن چرخ‌ها و جلوگیری از حرکت خودرو در حالت پارکینگ می باشد .
دنده نوترال(N) : در این حالت ، ماشین در حرکت آزاد است و موتور به چرخ‌ها انتقال قدرت نمی‌دهد .
دنده عقب (R) : برای حرکت به عقب .
دنده گیر ( 1 تا 6 یا بیشتر) : برای تغییر سرعت و نسبت دنده در حرکت به جلو می باشد.
کلاچ
کلاچ یک سیستم مکانیکی است که وظیفه جدا کردن موتور از جعبه‌ی دنده را دارد . زمانی که راننده پا به کلاچ می‌گذارد ، موتور دیگر به گیربکس متصل نیست و انتقال قدرت به چرخ‌ها قطع میشود . و میتوانید ماشین را در دنده گذاشته و حرکت کنید .
دنده تغییر
زمانی که کلاچ فعال شده است ، شما میتوانید دنده را با دست تغییر دهید . به عنوان مثال ، اگر می‌خواهید به جلو حرکت کنید ، دنده را به یکی از دنده‌های جلو (1 تا 6) منتقل می‌کنید . این عمل باعث تغییر نسبت دنده و در نتیجه تغییر سرعت خودرو میشود .
به طور کل ی، گیربکس دستی به راننده امکان می‌دهد تا با تغییر دنده‌ها و نسبت‌های گیربکس ، سرعت و نیروی مورد نظر خودرو را تنظیم کند . این سیستم اغلب در خودروهای اسپرت یا با کارایی بالا مورد استفاده قرار میگیرد چرا که به راننده اجازه می‌دهد به طور دقیقتر و دینامیک‌تر کنترل بر روی خودرو داشته باشد .
گیربکس اتوماتیک
گیربکس اتوماتیک یکی از اجزاء مهم در یک خودرو است که به صورت خودکار نسبت دنده‌ها و نیروهای موتور را تغییر می‌دهد . در اینجا توضیح مختصری از نحوه کارکرد یک گیربکس اتوماتیک را به اختصار شرح خواهیم داد :
تورکونور ( توربین ) :
گیربکس اتوماتیک شامل یک تورکونور یا توربین است که به موتور متصل می باشد . این قسمت مسئول انتقال نیرو و تورک از موتور به گیربکس است .
توربین فرقی ( تورکونور فرقی ) :
در داخل تورکونور ، یک قطعه به نام “توربین فرقی” وجود دارد . این توربین فرقی مانند یک واسطه عمل می‌کند که سرعت موتور و سرعت گیربکس را با یکدیگر مقایسه کرده و تفاوت سرعت بین این دو قطعه را مدیریت می‌کند .
جعبه ستونی (تورک کانورتر) :
توربین و توربین فرقی درون جعبه‌ای به نام تورک کانورتر قرار دارند . تورک کانورتر از یک مایع به نام روغن اتوماتیک برای انتقال نیرو و تورک استفاده می‌کند .
پمپ روغن:
پمپ روغن که در گیربکس اتوماتیک وجود دارد ، روغن را از مخزن ذخیره‌سازی مکانیکی ( تانک روغن ) می‌جوشاند و به تورک کانورتر منتقل می‌کند .
ماشین‌آلات کنترلی:
گیربکس اتوماتیک دارای یک سیستم هوش مصنوعی است که براساس حرکت خودرو و فشاری که بر روی موتور خودرو می باشد تغییر دنده می دهد . این سیستم از حسگرهای مختلفی برخوردار است که اطلاعاتی در مورد عملکرد موتور و وضعیت خودرو میگیرد ، و براساس آن عمل می کند .
انتقال نیروها و نسبت‌ها
بر اساس دستورات ماشین‌آلات کنترلی ، گیربکس اتوماتیک نیروها و نسبت‌های مختلف را انتقال می‌دهد . این نسبت‌ها شامل دنده (Drive) ، دنده معکوس (Reverse) ، و دنده اوتوماتیک (Overdrive) می‌شوند .
کمک ترمز (تورک کنورتر قفلی)
در برخی مدل‌های گیربکس اتوماتیک ، یک ویژگی به نام تورک کنورتر قفلی (TCC) وجود دارد که باعث قفل شدن تورکونور و توربین فرقی میشود و نیروی موتور به صورت مستقیم به گیربکس منتقل میشود .
گیربکس اتوماتیک با ترکیب دقیق این قطعات و سیستم‌های کنترلی به راننده امکان می‌دهد که بدون نیاز به دستی کردن دنده‌ها ، به طور اتوماتیک و بسیار راحت از خودرو استفاده کند . این سیستم به صورت مداوم نیرو و سرعت مناسب را انتخاب می‌کند تا کارکرد رانندگی را بهبود ببخشد . گیربکس اتوماتیک بر روی خودروهای شهری و همچنین بر روی خودروهای لوکس پیاده سازی شده است.
خرابی گیربکس ماشین
در مواقع خرابی گیربس ماشین باید ابتدا به ایمنی خود و مسافران توجه نمایید . اگر میتوانید ماشین را به یک جای ایمن مثلاً کنار جاده و یا پارکینگ منتقل کنید. بلافاصله ماشین را خاموش کرده تا خسارت کمتری به ماشین وارد شود . بلافاصله نمایندگی کیا در رشت تماس بگیرید که در اینجا کارشناسان فنی و متخصص در کلینیک تخصصی برادران فرخنده با ارائه خدمات امداد هیوندای در رشت و امداد کیا آماده پذیرش تعمیرات تخصصی موتور خودرو تان هستند .
به این نکته توجه نمایید که اگر تخصصی در تعمیرات گیربکس ماشین و مکانیکی ندارید به هیچ عنوان خودتان ماشین را تعمیر نکنید تا از بروز مشکلات جدی تر و خطرناک جلوگیری نمایید تا ایمنی شما در جاده حفظ شود . و حتی الامکان به توصیه‌ها و راهنمایی‌های مکانیک گوش کنید .
سرویس دوره ای گیربکس هیوندای و کیا چگونه است ؟
سرویس دوره‌ای گیربکس در خودروهای هیوندای و کیا مهم است تا عمر و عملکرد بهینه گیربکس حفظ شود . این سرویس‌ها به تعمیر و نگهداری منظم گیربکس کمک می‌کنند و می‌توانند از مشکلات جدی پیشگیری کنند . همچنین ، توصیه میشود همیشه به دستورالعمل‌های تعمیر و نگهداری تولید کننده خودرو توجه کنید . در ادامه ، مراحلی که در سرویس دوره‌ای گیربکس هیوندای و کیا ممکن است انجام شود ، آورده شده است :
تعویض روغن گیربکس
تعویض روغن گیربکس در بازه‌های زمانی معین برای حفظ کیفیت روانی عملکرد گیربکس انجام میشود . روغن گیربکس باید با روغن مناسب و به میزان تعیین شده توسط تولید کننده جایگزین شود.
بررسی کلاچ و سیستم هیدرولیک کلاچ
بررسی کلاچ و اجزای مرتبط با آن از جمله سیستم هیدرولیک کلاچ ( در صورت وجود ) جهت اطمینان از کارکرد صحیح و تنظیم درست آن صورت میگیرد .
بررسی و تعویض فیلتر گیربکس
بررسی فیلترهای هوا ، روغن و سایر فیلترهای مرتبط با گیربکس و تعویض آن‌ها در صورت نیاز .
بررسی و تعویض جلوگیره‌ها و قاب‌های جلوگیری
تست رانندگی
بعد از انجام سرویس ، تست رانندگی جهت اطمینان از عملکرد صحیح گیربکس انجام میشود . این تست‌ها ممکن است شامل تست تغییر دنده‌ها ، کارکرد کلاچ و سایر ویژگی‌های گیربکس باشد . که کارشناسان فنی و متخصص در نمایندگی هیوندای در رشت آن را با دقت بررسی می نمایند . تا خیالتان از بابت ماشینتان آسوده باشد .
موارد خطرناکی که در هنگام خرابی گیربکس ماشین ممکن است پیش بیاید شامل موارد زیر است :
1_ ترمز موتور ناپایدار
2_ نقص در تغییر دنده
3_ صداهای غیرعادی مانند صدای خرابی یا گل‌گل‌گل کردن
4_ نقص در ترمز موتور و پارکینگ
5_ ترمز موتور ناپایدار
در همه موارد ، اگر متوجه هر گونه مشکل در گیربکس خودرو شدید ، باید به یک کلینیک خودروی مطمعن از جمله کلینیک برادران فرخنده ( مجتبی و مجید فرخنده ) مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص داده شود و تعمیرات لازم انجام شود . درست عمل نکردن گیربکس ممکن است باعث حوادث جدی برای راننده و سرنشینان خودرو شود ، پس همیشه به صورت دوره‌ای و در مواقع لازم سرویس و تعمیرات گیربکس و دیگر قطعات خودرو را انجام دهید .